SIDADE HADELEK MATAN VERSU DARUAK "HATUDU AN RIKU DADA HA'U SAI DEVEDÓR"

                                   

Sidade ho nia atrasaun hadelek ha'u matan no dada ha'u hakarak moris hanesan ho ema seluk, biar osan iha bolsu la mahar hanesan sira. Arrepende buat hotu liu ona ha'u mate ho liafuan   devedór no bosok ten.

Trik… trik… trik…  telemovel nia lian hasé ha'u tilun “Ita-boot liu iha konkursu ne'e segunda bele mai aprezenta-an ona” novidade di'ak ba ha’u no família “obrigada Na’i ita rona duni ha'u nia hamulak”. Ida ne'e bele hakmaan netik naha ne'ebé ha'u nia la’en hasaan durante ne'e. Ha'u hatene momoos katak moris iha sidade la'ós buat ne’ebé fasil buat hotu osan.. so anin de’it mak gratuitu. Vida moris iha sidade toos hanesan fatuk, sei la forsa hasoru laloran moris mak ó sei mout iha laran.

Novidade di'ak ne'e ha'u hakarak hato'o ba família ho supreza ki’ik, kalan ne'e hola netik ayam potong, ikan lalar no modo tahan ruma hakór netik meza leten.

“Ama loro-loron han hanesan ne'e hela de’it karik di’ak.” Goza husi ha’u oan feto boot, nafatin husu

“Ama, Apá ohin simu osan ga?”

“ Ne'ebé hein Apá simu osan mak han di’ak kah” hatán ba nia ho oin hamnasa.

Kalan ne'e ha'u nia oan sira han ho kontente hodi hein nia aman ne’ebé sempre fila kalan, telefone nia atu fila sedu antes labarik sira toba. Nia fila uma ho oin pániku, halai tama lailais mai uma laran hodi dehan :

“Labarik ruma moras ga?” ko’alia mai ho oin ta’uk no dada iis naruk.

“Lae, imi hotu iha ne'e ona ha'u hakarak hato'o novidades di’ak ba imi hotu komesa segunda ha'u hahú servisu ona”

“Sé ama servisu ami sei mesak iha uma ne'e” oan ikun ko'alia mai ho lian mimadu (manja).

“Ama bá servisu ajuda mós apá, simu osan ama sei hola vistidu foun ba imi na’in-rua” koko hamaus nia.

“Parabéns se ó hetan servisu ona” hakat mai hodi hakuak ha'u.

Labarik sira hamnasa bainhira haree situasaun ne'e, kalan ne'e ami han ho haksolok. La sente loron mós la'o lailais, loron dahuluk iha servisu fatin ema hotu simu ha'u ho di’ak mais ha'u moe bainhira haree ha'u-an kompara ho ha'u belun sira, mai hatais roupa ho folin karun maibé ha'u hatais hanesan fali ema ne’ebé fa'an modo iha merkadu, ha'u tama iha ambiente ida oin seluk halo ha'u moe hatudu identidade lolos ba sira.

Semana primeiru sei pasiénsia hasoru situasaun ne'e, semana tuir mai fuan ne'e sente la hakmatek ona “ha'u tenke hanesan sira” hanoin ne'e hahú hanahas ulun. Hahalok komesa muda-an taka metin ha'u nia identidade, dadeer kuandu ha'u nia la'en lori ba servisu fatin ha'u sempre haruka nia para dook husi eskritóriu atu nune'e ha'u nia belun sira la bele haree ha'u nia la'en ho nia farda siguransa sivil ne'e. Atoy sempre husu ha'u:

“Maria nu’usá dadeer-dadeer ó sempre para dook husi ó nia servisu fatin”

“Para iha ne'e par ha'u hola bee ruma lai” halo hanesan ne'e par nia labele deskonfia.

“Imi nia servisu fatin ne'e uma boot hanesan ne'ebá bee hemu de’it mós laiha  ga” Atoy nafatin husu.

“Lae, ha'u baruk hemu hamutuk ho ha'u nia kolega sira” ko'alia nune'e hakat daudaun bá lurón sorin.

Kuandu ha'u to'o iha odamatan husi dook rona barullu iha sala laran, afinál Joana mak hatudu hela pasta foun ne'ebé nia hameno iha liu husi Online Shop iha Facebook ne'e. Bainhira ha'u tama sala ne'e ha'u moe ho ha'u nia pasta la'o lais hodi haksubar iha armáriu sorin.

“Maria, ha'u nia pasta to'o tiha ona, haree troka tiha ó nia pasta ba saida mak loro-loron mak ida ne'e hela de’it” ko'alia nune'e no ha'u belun sira seluk hahú hamnasa.

“Heisa ha'u hameno hela maibé seidauk to'o semana oin hanesan ne'e to'o ona” hatán  ho oin mean.

Ha'u hakat ba tuur fatin ho hamnasa hodi taka ha'u nia moe, dadeer ne'e konsentrasaun mós lakon matan fihir beibeik ba Joana nia pasta “ha'u tenke sosa ida di’ak liu Joana nian, ne'e par haree tok sira nia oin ne'e”. Ida-idak tuur iha nia komputadór nia oin, ha'u hamriik hodi husu ba sira.

“Meiudia ne'e imi ba han iha ne'ebè?” husu ho fiar an ho hanoin ida atu hatudu ba sira katak ha'u mós iha osan. Balu hatán mai dehan fila uma no balu dehan han besik de’it iha ne'e. “nega, sira ne'ebé mak atu fila bá uma bele bá maibé ida ne'ebè la fila ne'e ohin loron ha'u mak selu imi nia han meiudia” sira ne'ebé la fila uma hatán mai ho kontente. Ha'u paga daudaun sira han mais ha'u haluhan tiha katak osan ne'e Atoy fó hodi seluk labarik sira nia eskola.

Liu tiha semana ida Ania ha'u nia oan feto boot tanis ba nia Aman “Apa ha'u nia osan eskola seidauk selu fulan ha'at mestra dehan selu lai mak foin tuir ezame”, “seidauk selu, osan Apá fó ona ba Ama” hatán ho oin hakfodak.

Ha'u tuur iha kuartu laran hanoin ona sé Atoy husu karik ha'u sei hatán saida, teki-teki Atoy mós mosu mai:

“Nu’usá mak labarik nia eskola to'o oras ne'e ó seidauk bá selu” ko'alia mai ho oin hirus.

“Ha'u haluha aban mak ha'u bá selu” iha ha'u nia laran dehan ó beik bá osan ha'u paga tiha ona ha'u nia kolega sira.

“Ha'u la hatene aban ne'e ó tenke bá selu labarik nia eskola ona” Atoy nafatin ko’alia ho lian hirus.

Kuandu Atoy la'o sai tiha, ha'u ba lailais viziñu nia uma hodi empresta osan no promete fulan oin sei fó kuandu sai husi uma ne'e ha'u haree grupu ki’ik tuur halibur malu iha ai-katapa hun hakat hakbesik ba afinál sira joga hela karta, di’ak liu ha'u joga tok karik ha'u manán entaun ha'u bele selu lailais deve ne'e, loron ne'e ha'u sorte aat duni ha'u lakon iha joga ne'e fila ho liman mamuk tusan aumenta.

Liu tiha loron rua ha'u nafatin seidauk bá selu Ania nia eskola, ha'u komesa buka razaun oinoin, lokraik ne'e ha'u fila uma ho triste, Atoy tuur hela iha varanda hemu hela kafé, ha'u tama bá ho oin triste hanesan ema atu tanis.

“Maria nu’usá  fali tan ona?” Atoy husu ho pániku.

“Ohin ha'u atu bá selu Ania nia eskola osan ha'u tau iha pasta bolsu kal iha karreta laran ha'u dada sai osan hodi selu karreta ne'e osan monu tiha iha karreta laran” hatán ba ho oin naburut.

“La buat ida, sei lakon ona ita hirus malu mós osan ne'e sei la mai fali, agora ha'u laiha osan aban mak ha'u empresta tok kolega sira seluk nia karik iha aban ha'u rasik mak sei ba selu Ania nia eskola” Hatán mai ho dada iis maka’as.

Hakat tama uma laran ho hamnasa mihis, Atoy tuur ho triste hanoin hela loron aban mais ha'u kontente tan aban sapatu no pasta ne’ebé hameno sei to'ó mai. Kalan liu daudaun dadeer mós mai, ha'u nafatin hatudu oin triste atu nune'e Atoy labele deskonfia. Atoy lori ha'u ba servisu no nia hatene ona fatin ne’ebé mak nia sei para hodi ha'u bele tun. Iha lurón ha'u simu telefone katak sasán to'o ona hein lori osan ba foti. Ha'u hakat tama ba sala laran ho oin kontente husi dook ha'u dehan ona ba Joana.

“Ha'u nia pasta to'o ona han meiudia agora ha'u atu ba foti ona”

“Nega, ha'u hanoin iha ona ó nia liman” Joana hatán mai hanesan la gosta ho novidades ne'e.

La sente meiudia mós iha loron hanesan ha'u simu saláriu ba dahuluk, ha'u ba duni fatin ne'e hodi foti pasta no sapatu ne'e afinál sasán sira ne'e folin karun liu ha'u nia saláriu fulan ida, tan ha'u ko'alia sai ona ba kolega sira ha'u ba mak la lori sasán sira ne'e ha'u nia oin atu ba tau loos iha ne'ebé, dalan ida mak ha'u tenke ba deve tan, maluk balu konsege duni fó mai ha'u empresta.

Lokraik ne'e ha'u liu iha Timor Plaza ha'u haree ema fa’an telemovel ho marka Iphone ha'u nia laran monu ba telemovel ne'e laran ne'e kaan tebes hakarak iha mós ida hanesan ne'e, kalan ne'e ha'u toba la hakmatek la'o ba mai hanoin telemovel ne'e. Ha'u loke armáriu haree hetan kadeli kazamentu no korrente prenda nian aban ne'e ha'u tenke ba fa’an ida ne'e no ha'u tenke iha duni telemovel ida hanesan ne'e. Dadeer ne'e ha'u bosok ona Atoy atu lalika tula ha'u iha loron ne'e, ha'u ba ho taxi no tun kedas iha loja osan mean fa’an tiha kadeli no korrente mais nafatin osan ne'e la to'o.

Ha'u hanoin hetan Abia, ha'u rona nia baibain fó osan ema empresta ha'u ba buka nia no konsege hetan nian, Abia ha'u nia kolega SMA agora nia moris di’ak loos ona hela iha uma andar no karreta forma iha uma oin hanesan nehek hobur masin midar.

“Abia, ó bele fó osan ruma ha'u empresta kah?”

“ Ó hakarak empresta hira”

“$ 35.500”

“Bele, ó iha karreta  katak sasán ruma ne’ebé sai hanesan jaminan ba ha'u, keta halo ba ó la selu  ha'u bele foti de’it sasán ne'e”

“Ha'u laiha karreta maibé ha'u iha uma sé ha'u labele selu ó bele foti de’it uma ne'e”

Abia fó duni osan ne'e no ohin loron ha'u latama servisu ha'u bá lailais hola telefone no bá fali loja osan mean hodi sosa fali korrente no kadeli modelu foun ne'ebé ha'u haree iha loja osan mean ohin dadeer ne'e. Meiudia de’it ha'u fila ona uma ho oin kontente Atoy la bá servisu nia iha uma halimar ho labarik sira. Ha'u tama lailais bá kuartu laran subar tiha sasán ne'ebé ha'u hola ba iha armáriu laran.

Tuur la hakmatek hakarak aban lailais par ha'u bele hatudu ba Joana ha'u nia telemovel no korrente foun, la sente dadeer ne'e mós to'o Atoy labele lori ha'u ba servisu tan motór aat, ha'u la'o sai husi uma tara korrente mean no telefone la tau tan ona iha pasta maibé kaer de’it ona iha liman hatudu-an hanesan ema riku no laliga ona ha'u nia viziñu sira. Husi ibun ba ibun sira komesa konta ha'u.

“Ania nia ama agora ne'e par foti an”. Abui komesa buka jeitu mai sisi tan nia monu ho lia-anin hirak ne’e.

Dadeer de’it Abui mosu ona iha uma oin, sisi ona osan ne’ebé ha'u deve fulan hirak liubá no joga lakon ne'e, Abui  hirus no hakilar maka’as viziñu sira sai mai haree hotu. Ha'u moe mais lakohi hatudu iha sira nia oin.

“Ó nia osan ne'e hira fali ona mak dadeer de’it ò mai hakilar ona iha ema nia uma oin”

“Ha'u la hatene haree fó ha'u nia osan mai, ó promete dehan atu selu mais to'o oras ne'e la selu hela de’it” Abui ko'alia ho lian maka’as.

Ha'u tama bá uma laran foti osan restu ne'ebé ha'u deve iha Abia tuda ba Abui nia oin no hakilar nia foti ba “ha'u fó liután ba ona,  ò hanoin ha'u osan la iha ga?.” Ania halai sai husi uma laran mai ajuda Abui hili osan ne'ebé monu ba rai no ha'u hakat sama tan osan ne'e nia leten ba dadauk. Ania tanis ho ha'u nia hahalok iha dadeer ne'e. Ha'u ameasa Ania ho nia alin labele dehan ba sira nia aman kona-ba saida mak akontese iha dadeer ne'e. Tempu la'o viziñu sira komesa haree la liga ami.

Liu tiha semana iha kalan Atoy ko'alia ona mai ha'u “Maria nu’usá mak viziñu sira ne'e komesa haree ha'u ho oin-boot”, “nega, tanba saida?” ha'u halo finzi la hatene buat ida. Liu tiha fulan tolu situasuan ne'e la muda viziñu sira nafatin laliga, ha'u la prekupa nafatin loko an iha sira nia oin. Iha Domingo ida Abia ho nia ema sira mai sisi ona tusan, Atoy mós iha hela uma ha'u lahatene loos atu halo oinsá loos iha Atoy nia oin, ha'u nia liman ain nakdedar bainhira Abia dehan iha semana ida ne'e nia laran mak la selu sira sei foti uma ne'e.

Atoy ho oin mean hodi rona de’it saida mak Abia ko'alia no nia la komprende tansá ema mai sisi iha uma ne’e, iha ne'e mak Ania foin hateten sai ba nia aman tanba saida mak viziñu komesa laliga, Atoy hirus no nia bolu ha'u tama iha kuartu laran litik ha'u hodi hateten lia-loos.

“Ó deve osan hira mak ema to'o duni sai ita husi uma ne'e” Atoy ko'alia mai ho lian maka’as no nakdader.

“$35.500” hatán ho tanis.

“Ó osan barak hanesan ne'e, ó halo loos saida?” Atoy ko'alia mai ho matan fuan naklosu.

“Hola telemovel, korrente foun, roupa foun, bápasiar iha Bali, Singapura no Brasil, Atoy ó keta hirus ita nia kadeli kazamentu no korrente prenda nian ha'u fa’an hotu tiha ona”

La iha liafuan  ida mak sai husi nia ibun, hakat sai husi kuartu laran no riba odamatan, ha'u tuur no tanis iha kuarta laran, teki-teki rona motór lian hafuhu tuir husi janela Atoy tula nia oan na’in-rua nein ko'alia liafuan ida husik ha'u mesak iha uma, telefone tuir Atoy maibé nia hatán de’it   katak “rezolve lae ó nia problema pois mak buka ami na’in-tolu, sé uluk ha'u hatene atu sai hanesan ne'e ha'u sei la hatán ó atu bá servisu.”

Durante semana ida nia laran ha'u tanis nune'e deit iha kuartu laran, Atoy la telefone tuir hodi husu ha'u di’ak ka lae, ha'u hanesan tiha ema fuik ba sira na’in-tolu, lakleur Abia mai fali tan ona obriga ha'u sai husi uma ne'e, ha'u sai duni husi uma ne'e tan laiha dalan seluk, ha'u fila bá ha'u nia inan aman mais sira mós la apoiu ha'u maibé ko'alia beibeik hela de’it ha'u. Ha'u sente mesak laiha ema ida mak hamaluk ha'u. Hanoin barak halo ha'u hahú moras, Atoy ho nia oan na’in-rua mai vizita ha'u kuandu ha'u baixa iha ospitál, tuir doutór ha'u nia vida sei naruk tan kankru ne’ebé ataka ha'u grave liu ona no labele kura sedu ka tarde ha'u sei husik mundu ne'e.

Atoy ho nia oan nain rua tanis hodi hakuak ha'u hodi dehan “se deste uluk kedas ha'u hatene ó sei hetan moras ida hanesan ne’e ha'u sei la husik ó mesak”, “imi na’in-tolu mai haree ha'u de’it  ha'u kontente ona, karik ha'u atu mate ohin loron mós ha'u prontu”. Ha'u taka matan no toba iha tempu naruk nia laran no sei la hadeer tan ona, adeus Atoy, Ania, Alau Mama hadomi imi.