“Ama fó osan enxe mina lai”
“Ó mak loron tiha, kalan tiha osan-osan hela de’it”
“Lakohi
fó ha’u bá ona”.
Ko’alia
nune’e riba kadeira meza, hamoris motór bá daudaun, ha’u hamriik bolu tuir
maibé nia nafatin halai nein hateke mai kotuk, ha’u hamriik ho laran moras “husik nia la’o bá, bainhira kole nia sei
fila fali mai”.
Lokraik
mós mai daudaun Ason la mosu mai, ha'u nafatin tuur iha varanda hodi hein nia, Anata
ne’ebé foin fila husi eskola ho oin hamlaha hakat mai hola bensa ho oin naburut
haree kadeira no meza ne’ebé tohar latan iha ha'u nia sorin.
“Sé mak riba rahun tiha kadeira no meza ne’e” Anata
ko’alia ho lian maka’as.
“Ó lalika ko’alia barak haree hahán iha meza
leten han ona, ha'u hatene ohin loron tomak ó seidauk han”. ko’alia nune’e
maibé hanoin ne’e bá hela de’it Ason.
“La
han ga? ohin bá eskola mós imi la fó osan ne’e?” Anata
hatán nune’e no hakat daudaun bá sala han.
“Ama han etu modo laiha ne’e” Anata
hakilar nune’e husi uma laran.
“Han de’it ona tanba de’it osan, ó nia alin
riba sasán sira ne’e rahun agora ó fali tan ona, imi ne’e só halo ha'u ulun
moras de’it.”
“Fa’an
hela modo mós dehan modo laiha, lakohi ulun moras ne’e haree husu osan ba Apa
la’ós nia bá moris di’ak tiha ho feto seluk ita iha ne’e mak terus” Anata
nafatin riba bikan no kanuru iha dapur laran.
Ha'u
tuur ho matan-been ibun ne’e hanesan ema suku metin tiha no laiha lian, ha’u
lakomprende tansá ha'u nia moris ne’e bele sai hanesan ne’e, Ason no Anata
ne’ebé durante ne’e fó forsa mai ha'u hodi hasoru laloran moris ne’e mós hahú
hasé an husi ha'u. Ha'u tuur iha has-hun hamoos tutuir modo tahan kinur iha
hadak leten, fuan ne’e sente lahakmatek, sosa na’in sira bele bá, modo iha
hadak leten hela de’it futun rua “eehh…
di'ak liu hela futun rua ne’e hatama de’it ona, Anata mós ohin halerik hela ba
modo”.
“Anata…. Anataaaaa….mai foti modo ne’e ba
te’in” hakilar nune’e hodi bolu
Anata ne’ebé tuur hela iha dapur kotuk, “Ama
lori mai tau hela iha meza depois mak ha'u te’in”. foin fila kotuk ba hadak,
hakat tama uma laran Anico bolu husi kotuk ho lian pániku.
“Tia, tiaaaaa…. rona ona ka lae? Ason hetan
karreta xoke?” ko’alia mai ho dada iis-boot
“Aiiii… Jezús saida loos mak akontese ba ha'u
nia oan ne’e” modo ne’ebé iha mós monu tun ba rai.
“Tia ita bá lailais ospitál tan ambulánsia
foin lori nia bá tan ne’e mak ha'u halai lailais mai fó hatene tiha ne’e, mais
tia nia kanek todan, ema hiit bá ne’e nia labook an ida”.
“Anata
hein uma ama bá ospitál lai”.
Anata
halai sai husi dapur laran mai, litik tuir Anico, “Nico tansá ha'u nia ama tanis”. “dehan ba ferik ami bá ona Ason iha
hela ospitál”. Ha'u hamriik husi ha'u nia tuur fatin ho liman ain nakdedar
“ó foti modo ne’ebá te’in hela pois lori
tuir bá ospitál”.
Rai
hahú nakaras, Anico tula ha’u ho nia motór, kuandu to’o iha odamatan boot
ospitál matan-been ne’e turuk maka’as liután lahatene sah sentimentu mak ne’e,
fuan ne’e ta’uk atu lakon buat boot ida. Kuandu tun husi motór Ason nia kolega
sira simu ha'u ho matan-been no balu hakat mai hakuak ha'u, enfermeira sira
haruka sira sé fó dalan mai ha’u hodi haree Ason ne’ebé ema taka ona ho hena
mutin no raan ne’ebé nakfila ba mean.
“Deskulpa tia, ami labele salva nia vida tan
nia iis kotuk kedas iha fatin akontesementu antes lori mai”
Ha'u
tuur iha kama ain no lakohi haree Ason nia oin, so matan-been de’it mak hamaluk
ha'u “tansá ó hela ami na’in rua mesak, ó
la hadomi mama ka, ó nia aman bá husik hela ita na’in tolu mesak, agora ó laiha
sé mak sei tau matan ba Mama no Anata”.
Anico
ho matan-been hakat mai hiit ha'u ba hatuur iha kadeira, “ha'u hatene tia triste tan lakon maibé agora ita tenke rezolve lai oinsá mak lori nia mate isin ba
uma”, “imi ko’alia tok ho sira fasilita hela ambulánsia ruma par tula nia ba
uma”. Rai nakaras ne’ebé husik hela kanek no triste hafalun fuan. “Ason mama kal lakon duni ona ó”.
Ain
laiha forsa atu hakat hanesan ema kesi hela ho fatuk boot, fuan ne’e hanesan
ema fai hela ho ai-suak, ha'u iha karreta oin hanoin ne’e lahatene ba loos
ne’ebé, tinan sanulu ha'u hakiak sira na’in rua mesak ho ho esforsu tomak lahó
ajuda nia aman nian, karik ohin ha'u halo tuir nia hakarak asidente ne’e sei la
akontese, sala ne’e iha ha'u, nusa la bolu de’it ha'u, hanoin ho matan-been.
Bainhira
ambulánsia to’ó iha uma viziñu sira nakonu iha ona uma balu dada daudaun lona,
balu lalin kadeira ha'u tun husi karreta Anata halai hasoru ho halerik ne’ebé
ha’u nia fuan ne’e moras teb-tebes nia mate isin mós haloot iha kaixaun buat
hotu hanesan nakukun mai ha'u, lakon domin no lakon mós fini domin, moris ne’e
la justu, sala kah hanesan inan ida ne’ebé lakohi lakon nia oan.
Lia-anin
to’ó duni iha Ambere, aman ne’ebé husik hela nia oan sira moris terus, aman
ne’ebé hili liu atu moris hamutuk ho nia família foun, Ambere mai haree Ason ba
dala ikus antes hakohi, nia hakat mai hakuak ha'u hodi husu deskulpa ba sala
hotu ne’ebé nia halo ona mai ami na’in tolu, ha'u nonook no lakohi haree tan
nia oin. Anata mai hamaus beibeik atu fó perdua ba nia aman, “sei Papa ho Mama nafatin hirus malu mós sei
la hamoris fali Ason, nia laiha ona ita nia leet ohin ita hamutuk hodi haloot
nia, tinan barak ami lakon domin husi aman ida, ba biban ida ne’e husik ha'u
nia mós sente netik aman ida nia prezensa” Anata ko’alia ho matan-ween.
Ambere
bele husu deskulpa maibé deskulpa sei la lori fali Ason mai ha’u, divórsiu
la’ós dalan ikus rezolve problema entre feen ho la’en, divórsiu mós la signifika
lakon resposabilidade nu’udar inan no aman ba oan. Arrepende mós buat hotu liu
ona, ida ne’ebé bá mós sei la filafali
mai, labele husik labarik sira sai fali vítima ba inan aman nia hahalok.
Dili,
loron-22 fulan-Setembru tinan-2016
Obrigada-wain bá Jornal Independente publika ona istoria badak ne'e (edisaun, loron-30 fulan-Setembru Tinan-2016)
Tidak ada komentar:
Posting Komentar