HALERIK TASI-BALUN (VERSU DARUAK) "NAKAR"

Foto  foti husi Google

"João hatun uitoan volume múzika nian bá, ha'u laiha konsentrasaun atu estuda ne'e". Lian ne'e hakilar husi kuartu sorin. Hatun duni volume maibé ibun ne'e murmura hela "Anico kal fila bá Timór agora nia troka kedas prezidente karik, biasa de'it ba".

Di'ak liu la'o sai tiha de'it duké iha ne'e hela de'it ha'u bele bulak, ema sira iha ne'e mesak kuper (kurang pergaulan) de'it malam minggu ne'e tuir lolos happy, ida ne'e lai loron tiha, kalan tiha mak estudaaaa..... estuda hela de'it.

Hakat bá hamate kuluna liman lamas ba telefone, "huumm... sé mak ha'u bele telefone" lista naran ne'ebé ha'u atu telefone naruk tebetebes maibé sira ne'e mesak modelu hanesan Anico hotu. Sei hanoin, tekiteki SMS badak ida tama mai "Hai Jonh, lagi dimana ke diskotik yup". Hamnasa mihis bainhira lee SMS husi Bayu.

Bayu ha'u nia belun ida ne'ebé ha'u koñese semana ida liubá iha fatin nongkrong anak gaul nian, Nia iha kolega barak tebes la saugate ransu ho nia, foin atu hakat bá hariis fatin telefone mós lian daudaun..

"Hai Jonh jadi pergi ngah?"

"Jadilah, masa malam minggu harus berdiam diri di kost" ko'alia ho lian-maka'as hodi trosa hela Anico no nia kolega sira.

"Iyaaa.. udah siap-siap entar kita jemput".

Halai lailais husi hariis fatin, troka no hein Bayu ho nia kolega sira. Lakleur sira apita ona iha kost oin, ibu kost hakilar husi nia fatin "Jonh ada yang cari nih" halai hasoru sira ho oin kontente. Bayu nia kolega ne'e ho korrente rebo-rebo taka xapeu reper, brinkus forma liña iha tilun, tuur iha karreta oin hamnasa hasoru hodi dehan "kita cari tempat makan dulu, aku lapar" .

Ha'u mós tuir sira bá restorante iha ha'u nia laran komesa dehan "kal pak untung fali ona, han gratis oan ida," ami tama iha restorante ida tuur hateke malu hamnasa ho kontente, Bagas komesa dehan mai ha'u;

"Jonh besok malam kita jalan lagi yuh, aku punya barang bagus, kalau mau entar pakai punyaku dulu"

"Barang apa-an??" Husu ho oin sériu.

"Entar juga kamu tau, udah jangan pasang muka serius kaya orang susah ajah" Bayu basa ha'u nia kabaas hodi dehan nune'e.

Hafoin han hotu hakat bá karreta, Bagas dehan ba ami orsida nia sei lori ami na'in-rua bá hasoru nia kolega feto sira, bainhira tun husi karreta labarik feto sira ne'e hakat mai hakbesik Bagas hodi dehan " Siapa nih Bas...", Bagas hatán ba sira katak "barang baru"... ha'u la komprende saida mak Bagas ko'alia ne'e.

Kalan ne’e ami hotu kontente iha diskoteka doko an tuir ida-ida nia gostu, lampu lakan piska-piska no múzika loke ho volume boot hafutar tilun no hafurak kalan ne’e. Lakleur Bagas bolu ha’u bá tuur iha nia sorin, dada sai plástiku mutin ki’ik iha nia bolus hodi dehan “mau coba ini kita ke belakang ajah”, ha’u mós sai tuir nia nein hanoin barak tan hakarak hatene duni saida mak iha nia bolsu, ami hakat ba tuur iha kuartu ki’ik ida nia hasai plástiku fakar sai uut mutin ida iha meza leten hanesan ho ahu uut hodi dehan “coba, ini bagus sekali, kalau kamu pakai ini dunia serasa milik kamu seorang” nia foti surat-tahan mutin ida lulun ki’ik see bá uut mutin ne’e hodi horon no dehan “nikmatnya…”.

Ha’u mós halo tuir saida mak nia halo, gostu duni no halo ha’u kontente kalan tomak, ha'u fila uma iha Dadeer-saan nakuku la’o ain kle’uk bá-mai hanesan samea bobar malu, kanta no hamnasa mesamesak hanesan ema bulak, loke odamatan kuartu ho lian boot. Anico sai mai hodi hakilar “bele nonook uitoan ga lae?”, “Nico ó biasa de’it” ko’alia nune’e no taka odamatan hodi kanta, dansa no dukur iha kama leten.

Anico mai hamriik iha janela hodi hafuhu tuir, haree hetan nia lalatak no rona nia lian maibé isin ne’e todan atu hadeer. Anico dere odamatan hodi dehan “João, la ba eskola ga, ohin ezame ne’e?”, “ó bá uluk pois mak ha'u tuir” hatán ho lian dukur nian. Ha'u toba la hatene tuir an no hadeer fali iha lokraik. Bainhira hakfodak husi dukur naruk ne’e ha'u foin mak hanoin hetan katak ohin ezame skripsi, hakat sai husi kuartu laran ho oin baruk.

Anico hamriik iha nia kuartu oin hodi dehan;

“Kapás hatene ohin ezame mós sei ba hemu tua ne’e” nia ko’alia ho lian hirus,

“Se tinan ida ne’e la wisuda tinan oin mak wisuda mós di’ak sah”.

“Se ó moras mak la bá tuir ezame ha'u bele kompre maibé ida ne’e tanba tua, hanoin didi'ak ba, ita mai husi rai dook mai ema nia rain tan ne’e mak ha'u hakarak fó hanoin ba ó, sei la rona mós labuat ida buat belun. Anico ko’alia ho oin mean.

Ha'u hakat tama bá kuartu laran hanesan buat ida la kona, hanoin ne’e ba hela de’it Bagas. Kalan ne’e ha’u tenke bá koko tan sasán hurkalan ne’e, gostu loos. Anico ibun boot ne’e só lori tiha nia bá koko tiha ida ne’e mak di’ak, hanoin iha laran kuandu haree hetan Anico nia oin.

Kalan ne’e ha'u simu SMS badak iha husi Bagas “kumpul di tempat biasa yuh” hamnasa mesamesak kuandu lee SMS ne’e “bagus, SMS ne’e mak ha'u hein hela”. Kalan ne’e sira sei nafatin mai tula ha'u iha kost, Anico ho oin buis hodi dehan “bá tan ne’ebé ona mak ne’e” nein hatán Anico nia lianfuan ha'u hakat bá daudaun.

Kuandu to’o iha diskoteka ha'u haksoit ho haksolok hodi haluha triste hotu ohin dadeer nian, habarani an hakbesik bá Bagas hodi husu nia atu fó tan uut-mutin ne’e mai ha'u horon. Bagas halo tuir saida mak ha'u husu kuandu uza hotu tiha nia dehan ona ha'u “besok lusa mau pakai lagi beli sendiri”. “gampang nanti aku beli yang lebih baik dari ini” ko’alia nune’e no horuk daudaun ba uut- mutin ne’e.

Loron la’o bá beibeik hakarak horon uut mutin ne’e forte liután, Bagas mós komesa karak mai ha'u no nia só dehan sei ó hakarak ha'u bele fasilita ó hodi hetan ai-moruk ne’e maibé ho folin ne’e aas uituan. Eskola mós ba laloos ona, hanoin ne’e mak oinsá ha'u bele hetan osan hodi hola uut mutin ne’e, Anico no ha’u nia primu Acau komesa hafodak ho ha'u nia hahalok ne’ebé muda an derrepente, ema ne’ebé uluk nonook no la gosta ko’alia barak ne’e nakfila ba ibun boot no gosta nernozu no hirus lailais. Bainhira dada lia ho Acau nia sempre dehan beibeik “João, ó moras karik haree bá konsulta, ga ó hanoin barak tan foin lailais ne’e la tuir ezame”.

Ha'u nonook no hamnasa mesamesak, ha'u tenke buka dalan oinsá mak ha’u bele hetan osan,

Sei ai-moruk ne’e mak laiha ha'u nia moris sei la kompletu. Ha’u komesa hanoin ona oinsá mak bele bosok Papa no Mamá haruka osan mai hodi hola uut mutin ne’e, Mamá no Papa haruka duni osan mai, kuandu bá foti osan iha banku ha'u hakat lailais bá buka Bagas.

Ami hasoru malu iha fatin baibain ami halibur ba, kuandu uut ne’e komesa hotu ha'u hanesan ema bulak riba an bá-mai, ko’alia mesamesak dalaruma mós obriga ha'u atu na’ok atubele hetan uut mutin ne’e. Acau komesa deskonfia ha'u tan nia rona lian anin to’o iha nia tilun katak fulan hira ikus ne’e ha'u husu osan beibeik ba Papa no Mamá maibé ha'u rasik la bá eskola fulan hira ona no la tuir ezame skripsi.

Iha dadeer ida nia Anico hakat mai haree ha'u iha kuartu sorin ne’ebé hakilar bá-mai hanesan ema bulak Ibu Kost bolu atensaun ba Anico tan nia mak besik liu ho ha’u, Anico hakat hakbesik bá haree ha'u ne’ebé tuur murmura hela iha kama leten isin sente atu malirin no kaer ulun dere hela de’it ba didin-lolon. Anico hakfodak ho ha'u nia hahalok ne’e no Anico taka odamata atu ha'u labele halai sai husi kuartu laran tan matan ne’e hahú mean no haree ema hotu la gosta, nia bele taka odamata hetok barullu ne’e maka’as liután sasán hotu iha kuartu laran ha’u baku rahun.

Ha'u hanesan tiha animál fuik ne’ebé ema kura la hetan, hakilar to’o dukur iha fatin, bainhira ha'u hafodak ha'u haree Anico aruma daudaun ha'u nia sasán sira tau tuir nia fatin, matan ikun haree hetan hela xafe motor ne’ebé latan iha meza leten. Ha'u hadeer no halai lailais ba foti xafe ne’ebé latan iha meza leten ne’e. Halai sai husi kuartu laran hanesan anin fuik Anico no Acau duni la toman. Viziñu sira balu komesa deskonfia katak nia uza ona droga mak hahalok komesa muda an, dalaruma foti tudik no kua liman no supa raan.

Anico no Acau halai tuir ha'u husi kotuk mais sira duni la toman, ta’uk sira atu toman ha'u hetok ha'u halai maka’as liután no xoke trek iha cruzamentu. Raan sulin bá-mai iha fatin-fatin, monu latan ba rai. Kuandu ha'u hafodak ligadura metin iha ain no soru belit iha liman, ha'u nafatin hanesan ema buka hakarak halai sai husi ospitál no buka uut mutin ne’e.

Iha ne’e doutór sira komesa deskonfia ho ha'u nia moras, sira komesa halo teste ba ha'u nia raan no mii no iha rezultadu laboratóriu hatudu katak ha'u pozitivu uza droga (Sabu-sabu), Acau telefone kedas haktuir bá Papa no Mamá liu de’it loron rua Mamá to’o kedas iha ha'u nia fatin no ko’alia ho doutór sira atu hatama ha'u iha sentru rehabilitasaun to’o hamoos hotu droga ne’e husi ha'u nia isin-lolon, tan laiha ona kbiit hodi selu ha'u durante iha fatin rehabilitasaun Papa no Mamá deside haruka ha'u fila mai Timor ho tempu ha'u bele haluha ona ai-moruk uut ne’e maibé ha'u nia fututu mós mout iha ne’e. Moe bainhira haree Acau no Anico bele remata sira-nia eskola ho valór di’ak, maibé ha'u fila la’ós lori ijasah maibé ha’u lori moe ba família. (***)

NB: Istória badak ne’e hanesan istória fiksaun no la refere ba ema ida, maibé iha istória ne’e hakerek na’in hakarak fó hanoin ba ita hotu atu hadook an husi ransu lirve no lasu droga. Droga sei la garantia futuru ne’ebé di’ak ba ita nia futuru rasik. Ba maluk sira ne’ebé mak hakarak hato’o krítika no sujestaun bele haruka ita-boot sira-nia komentariu mai email este.amaral8@gmail.com

Dili, loron-27 fulan-Outubru tinan-2016.