Mahon-been turuk habokon kafé tahan, manu-fuik hananu iha Ai-Kakeu tutun, hakmatek iha fuan. Bainhira loro-matan baku kona ai-tahan hamaran mahon-been. Tuur iha varanda hateke ba lurón, fuan tuku-tuku la hatene sah sinál mak fuan haktuir.
Sigarru lolon ida no kafé manas kopu ida hamaluk ha’u iha dadeer ne’e. Horuk neineik hodi sente kafé nia gostu no morin. Sigarru lolon ida duni malirin iha dadeer ne’e. Tekiteki ha’u haree feto-klosan lubun liu ho motór, entre sira ha’u haree ha’u-nia tia, nia hamnasa bainhira ha’u bolu nia naran.
Laiha razaun tansá ha’u bolu nia, ida-ne’e akontese espontáneu. Mamá no alin sira hahú prepara an, husi uma-laran Mamá hakilar ho lian maka’as;
“Anato oras hanesan ne’e ó sei tuur, bá misa ka lae?”
Dadeer ne’e hariis-fatin hadau malu de’it, sé mak lais nia mak uluk. Loron ne’e sei marka istória foun liuhusi misa agradesementu no inagurasaun Igreja Nossa Senhora de Graça Gleno. Sidade ne’ebé hakmatek nakfila ba barullu iha minutu balu nia laran.
Ema wain tebes, nu’udar sarani ne’ebé di’ak ha’u mós sei hola parte iha serimónia ne’e. Ha’u-ho primu sira hahú organiza malu oinsá bela partisipa iha eventu importante ne’e.
Hamoris daudaun motór, husi kotuk Alex mai hodi hasé;
“Anato, ó atu bá misa ho motór ga?”
“Lae, ha’u hanoin la’o ain karik furak liu” ko’alia ne’e no hateke daudaun ba lurón sarani sira hahú book an hakbesik ba igreja.
Ami mós book an lailais nune’e labele tarde. Bainhira to’o iha igreja sarani wain mak iha ne’ebá ona. Buka fatin hodi tuur maibé fuan ne’e tuku-tuku hela de’it, sentimentu ne’ebé ha’u nunka sente antes ne’e. Hanoin hahú lahakmatek lahó razaun.
Bainhira misa remata haksees an husi igreja, la’o halimar karik bele hasoru malu ho kolega ou família ruma. Tekiteki ha’u haree ha’u-nia tia ho nia belun sira iha igreja oin, ha’u hakat hodi hakbesik no komprimenta sira.
Iha grupu ki’ik ne’e, hamnasa dahuluk mai husi nia. Laran ne’e monu kedas ba nia iha minute ne’e kedas, hamnasa ne’ebé nakonu ho energia no esperansa. Nia isin ladún boot, nia fuuk been ladún aas, metan morena, bluzu kór-rosa halo nia bonita nia liután. Karik ida-ne’e mak ema dehan jatuh cinta pada pandangan pertama mak ida-ne’e.
Hafoin hasoru malu ne’e ami mós fahe malu, laiha biban atu husu nia naran maibé nia lalatak mosu beibeik iha hanoin, lia makhusu mosu iha kakutak tansá ohin la husu nia naran, hela iha ne’ebé, ou nia númeru telefone.
Sinál ne’ebé fuan hato’o ohin dadeer mak ida-ne’e, sinál domin iha hasoru malu dahuluk. Bainhira to’o iha uma ha’u koko hanoin-hikas hamnasa ne’e hetok fuan ne’e fekit maka’as liután, ohin ha’u rona husi nia belun balu katak sira sei fila bá Dili iha meiudia ne’e.
Meiudia ne’e ha’u sei fila mós bá Dili. Karik nia mak Maromak deside ona mai hau, iha loron ne’e ha’u sei hasoru tan nia ba daruak. Ha’u, Alex no Acau deside fila iha meiudia ne’e, bainhira to’o iha monumentu selamat datang ami para motór no hasai fotografia.
Hasoru malu ba daruak ho tia Ana no nia belun sira, ha’u hamnasa bainhira bainhira haree heran hamnasa ne’e. Sinál ne’ebé ha’u kaer toman husi nia hamnasa ne’e nia ema ne’ebé di’ak no fasil atu hatoman an ho ambiente foun.
Monumentu ne’e sai sasin ami-nia amizade, Anata ne’e mak nia naran. Bainhira ami hasa’e fotografia hotu ami mós fahe malu. Ha’u husu beibeik ba tia Ana kona-ba Anata, liutiha semana ida komesa kontaktu malu liuhusi Facebook, fahe istória ba malu.
Fuan sente hakmatek bainhira tuur no dadalia ho nia, nia hanesan belun ne’ebé di’ak atu fahe sentimentu. Konta mós kona ha’u-nia sentimentu ne’ebé durante ne’e rai ba feto seluk. Ha’u labele bosok ho ha’u-nia an liuhusi dadalia no konsellu ne’ebé nia fó, halo ha’u laran monu ba nia.
Ami deside hasoru malu iha loron-30 fulan-Agustu, loron konsulta populár, loron istóriku ba povu Timor-Leste. Iha loron hanesan marka mós istória foun ba ami-nia domin ho aten brani kasu lia-domin ba nia.
Anin tasi ne’ebé huu neineik no hakmatek tuur iha baki leten oin hateke ba tasi, haree bero ne’ebé namlele iha tasi laran ho fuan taridu ha’u hato’o lia-domin ba Anata;
“Tempu barakliu ita liuhusi Facebook, husi ó-nia liafuan sira ha’u hatene katak ó feto ne’ebé di’ak, ida-ne’e halo ha’u-nia laran monu ba ó.”
Anata nafatin nonook no la hatán, ha’u tuur iha nia sorin ho hamnasa mihis maibé fuan ne’e tauk hela sé nia la simu ha’u-nia domin karik oinsá? Nia foti-ulun hateke mai ha’u hodi dehan;
”Ha’u hakarak”
Lahatene domin ne’e hahú husi ne’ebé maibé buat ne’ebé mak ha’u hatene katak ha’u sei fó tempu no atensaun ba nia. Anin huu neineik no laloran ne’ebé hakmatek tuur iha baki leten hamaluk ho nuu laloir fuan rua habeen fuan ne’ebé taridu ne’e.
Loro-matan hahú mout, kór osan-mean hahú halakon kalohan azúl , fitun hahú tabele iha lalehan, sorumutu ne’e sei la kompletu bainhira la taka ho han-kalan. Ha’u mós lori Anata bá han iha Timor Plaza, ha’u hakarak kria situasaun ne’ebé romántiku iha loron espesiál ne’e.
Anata mós simu ha’u-nia domin ho oin kontente, ida-ne’e fó sinál di’ak, ba oin relasaun domin ne’e sei metin no dura. Domin ne’ebé ha’u iha ba Anata oin-seluk tebes, nia la’ós de’it ha’u-nia namorada maibé ha’u-nia feton no kolega.
Sentimentu hotu fahe ba nia, iha tempu ne’ebé defisil mós nia iha no hamriik iha ha’u-nia sorin fó apoiu, situasaun hotu ne’ebé liu hamutuk hetok hametin liután relasaun domin ne’e. Komesa deskobre ida-idak nia jeitu no buka atu tulun malu iha situasaun defisil hotu.
La sente tama ona ba tinan ida ami-nian hamutuk, iha loron ne’e ha’u hanoin ona saida mak ha’u sei halo, lori Anata ba tuur iha tasi-ibun, hateke ba loro-matan ne’ebé hahú mout no kaer nia liman hodi dehan;
“Buat ne’ebé ha’u hakarak ó hatene katak ha’u hadomi ó”
“Huuumm…” Anata hatán badak de’it.
“Problema hotu ne’ebé ita liu ne’e hanesan dalan ida atu sukat ita-nia domin ne’e to’o iha ne’ebé.”
“Sei ha’u la hadomi ó, ha’u sei lahein to’o tinan ida, semana ida de’it mós ha’u husu para ona husi ó, maibé tanba ha’u hadomi ó ohin loron ha’u se iha ba ó”
Ha’u tuur no kaer metin Anata nia liman, ha’u hatene domin sei la sukat ho tempu ne’ebé ami liu hamutuk, ho problema oioin ne’ebé ami hasoru halo relasaun domin ne’e metin liután biar laloran moris ne’ebé ami hasoru boot tebes.
Ha’u mós hatudu ha’u-nia domin ba nia liuhusi re’i iha nia reen-toos. Nia hateke ha’u ho hamnasa mihis no moe. Ha’u hatene ha’u la’ós mane ne’ebé romántiku maibé liuhusi hahalok simples e’e ha’u hakarak hato’o ba nia katak labele dúvida ho ha’u-nia domin.
Dili, 22 fulan-Setembru tinan-2017
Sigarru lolon ida no kafé manas kopu ida hamaluk ha’u iha dadeer ne’e. Horuk neineik hodi sente kafé nia gostu no morin. Sigarru lolon ida duni malirin iha dadeer ne’e. Tekiteki ha’u haree feto-klosan lubun liu ho motór, entre sira ha’u haree ha’u-nia tia, nia hamnasa bainhira ha’u bolu nia naran.
Laiha razaun tansá ha’u bolu nia, ida-ne’e akontese espontáneu. Mamá no alin sira hahú prepara an, husi uma-laran Mamá hakilar ho lian maka’as;
“Anato oras hanesan ne’e ó sei tuur, bá misa ka lae?”
Dadeer ne’e hariis-fatin hadau malu de’it, sé mak lais nia mak uluk. Loron ne’e sei marka istória foun liuhusi misa agradesementu no inagurasaun Igreja Nossa Senhora de Graça Gleno. Sidade ne’ebé hakmatek nakfila ba barullu iha minutu balu nia laran.
Ema wain tebes, nu’udar sarani ne’ebé di’ak ha’u mós sei hola parte iha serimónia ne’e. Ha’u-ho primu sira hahú organiza malu oinsá bela partisipa iha eventu importante ne’e.
Hamoris daudaun motór, husi kotuk Alex mai hodi hasé;
“Anato, ó atu bá misa ho motór ga?”
“Lae, ha’u hanoin la’o ain karik furak liu” ko’alia ne’e no hateke daudaun ba lurón sarani sira hahú book an hakbesik ba igreja.
Ami mós book an lailais nune’e labele tarde. Bainhira to’o iha igreja sarani wain mak iha ne’ebá ona. Buka fatin hodi tuur maibé fuan ne’e tuku-tuku hela de’it, sentimentu ne’ebé ha’u nunka sente antes ne’e. Hanoin hahú lahakmatek lahó razaun.
Bainhira misa remata haksees an husi igreja, la’o halimar karik bele hasoru malu ho kolega ou família ruma. Tekiteki ha’u haree ha’u-nia tia ho nia belun sira iha igreja oin, ha’u hakat hodi hakbesik no komprimenta sira.
Iha grupu ki’ik ne’e, hamnasa dahuluk mai husi nia. Laran ne’e monu kedas ba nia iha minute ne’e kedas, hamnasa ne’ebé nakonu ho energia no esperansa. Nia isin ladún boot, nia fuuk been ladún aas, metan morena, bluzu kór-rosa halo nia bonita nia liután. Karik ida-ne’e mak ema dehan jatuh cinta pada pandangan pertama mak ida-ne’e.
Hafoin hasoru malu ne’e ami mós fahe malu, laiha biban atu husu nia naran maibé nia lalatak mosu beibeik iha hanoin, lia makhusu mosu iha kakutak tansá ohin la husu nia naran, hela iha ne’ebé, ou nia númeru telefone.
Sinál ne’ebé fuan hato’o ohin dadeer mak ida-ne’e, sinál domin iha hasoru malu dahuluk. Bainhira to’o iha uma ha’u koko hanoin-hikas hamnasa ne’e hetok fuan ne’e fekit maka’as liután, ohin ha’u rona husi nia belun balu katak sira sei fila bá Dili iha meiudia ne’e.
Meiudia ne’e ha’u sei fila mós bá Dili. Karik nia mak Maromak deside ona mai hau, iha loron ne’e ha’u sei hasoru tan nia ba daruak. Ha’u, Alex no Acau deside fila iha meiudia ne’e, bainhira to’o iha monumentu selamat datang ami para motór no hasai fotografia.
Hasoru malu ba daruak ho tia Ana no nia belun sira, ha’u hamnasa bainhira bainhira haree heran hamnasa ne’e. Sinál ne’ebé ha’u kaer toman husi nia hamnasa ne’e nia ema ne’ebé di’ak no fasil atu hatoman an ho ambiente foun.
Monumentu ne’e sai sasin ami-nia amizade, Anata ne’e mak nia naran. Bainhira ami hasa’e fotografia hotu ami mós fahe malu. Ha’u husu beibeik ba tia Ana kona-ba Anata, liutiha semana ida komesa kontaktu malu liuhusi Facebook, fahe istória ba malu.
Fuan sente hakmatek bainhira tuur no dadalia ho nia, nia hanesan belun ne’ebé di’ak atu fahe sentimentu. Konta mós kona ha’u-nia sentimentu ne’ebé durante ne’e rai ba feto seluk. Ha’u labele bosok ho ha’u-nia an liuhusi dadalia no konsellu ne’ebé nia fó, halo ha’u laran monu ba nia.
Ami deside hasoru malu iha loron-30 fulan-Agustu, loron konsulta populár, loron istóriku ba povu Timor-Leste. Iha loron hanesan marka mós istória foun ba ami-nia domin ho aten brani kasu lia-domin ba nia.
Anin tasi ne’ebé huu neineik no hakmatek tuur iha baki leten oin hateke ba tasi, haree bero ne’ebé namlele iha tasi laran ho fuan taridu ha’u hato’o lia-domin ba Anata;
“Tempu barakliu ita liuhusi Facebook, husi ó-nia liafuan sira ha’u hatene katak ó feto ne’ebé di’ak, ida-ne’e halo ha’u-nia laran monu ba ó.”
Anata nafatin nonook no la hatán, ha’u tuur iha nia sorin ho hamnasa mihis maibé fuan ne’e tauk hela sé nia la simu ha’u-nia domin karik oinsá? Nia foti-ulun hateke mai ha’u hodi dehan;
”Ha’u hakarak”
Lahatene domin ne’e hahú husi ne’ebé maibé buat ne’ebé mak ha’u hatene katak ha’u sei fó tempu no atensaun ba nia. Anin huu neineik no laloran ne’ebé hakmatek tuur iha baki leten hamaluk ho nuu laloir fuan rua habeen fuan ne’ebé taridu ne’e.
Loro-matan hahú mout, kór osan-mean hahú halakon kalohan azúl , fitun hahú tabele iha lalehan, sorumutu ne’e sei la kompletu bainhira la taka ho han-kalan. Ha’u mós lori Anata bá han iha Timor Plaza, ha’u hakarak kria situasaun ne’ebé romántiku iha loron espesiál ne’e.
Anata mós simu ha’u-nia domin ho oin kontente, ida-ne’e fó sinál di’ak, ba oin relasaun domin ne’e sei metin no dura. Domin ne’ebé ha’u iha ba Anata oin-seluk tebes, nia la’ós de’it ha’u-nia namorada maibé ha’u-nia feton no kolega.
Sentimentu hotu fahe ba nia, iha tempu ne’ebé defisil mós nia iha no hamriik iha ha’u-nia sorin fó apoiu, situasaun hotu ne’ebé liu hamutuk hetok hametin liután relasaun domin ne’e. Komesa deskobre ida-idak nia jeitu no buka atu tulun malu iha situasaun defisil hotu.
La sente tama ona ba tinan ida ami-nian hamutuk, iha loron ne’e ha’u hanoin ona saida mak ha’u sei halo, lori Anata ba tuur iha tasi-ibun, hateke ba loro-matan ne’ebé hahú mout no kaer nia liman hodi dehan;
“Buat ne’ebé ha’u hakarak ó hatene katak ha’u hadomi ó”
“Huuumm…” Anata hatán badak de’it.
“Problema hotu ne’ebé ita liu ne’e hanesan dalan ida atu sukat ita-nia domin ne’e to’o iha ne’ebé.”
“Sei ha’u la hadomi ó, ha’u sei lahein to’o tinan ida, semana ida de’it mós ha’u husu para ona husi ó, maibé tanba ha’u hadomi ó ohin loron ha’u se iha ba ó”
Ha’u tuur no kaer metin Anata nia liman, ha’u hatene domin sei la sukat ho tempu ne’ebé ami liu hamutuk, ho problema oioin ne’ebé ami hasoru halo relasaun domin ne’e metin liután biar laloran moris ne’ebé ami hasoru boot tebes.
Ha’u mós hatudu ha’u-nia domin ba nia liuhusi re’i iha nia reen-toos. Nia hateke ha’u ho hamnasa mihis no moe. Ha’u hatene ha’u la’ós mane ne’ebé romántiku maibé liuhusi hahalok simples e’e ha’u hakarak hato’o ba nia katak labele dúvida ho ha’u-nia domin.
Dili, 22 fulan-Setembru tinan-2017
Tidak ada komentar:
Posting Komentar