Udan subiska habokon ha’u
iha angguna nia leten, kalohan hafalun rai. Sidade nia furak mós hahú lakon iha
ha’u nia haree, hanoin ne’e nafatin ba Ansa. Foin fulan neen de’it husik nia
la’o dook husi ha’u nia sorin, nia hatudu ona hahalok hanesan ne’e mai ha’u.
Ha’u tuur nonook iha ema
barak nia leet. Aida, Ansa nia belun di’ak iha sekundária ne’ebé la kontinua
nia estudu ba universidade mós sai hamutuk iha karreta ne’e. bainhira haree
ha’u tuur no nonook nia hakbesik mai hodi dehan;
“Tiu,
ha’u rona Ansa agora eskola iha Dili.”
“Sim” hatán ho dada iis maka’as.
“Ha’u mós hakarak eskola
hanesan Ansa maibé ferik ho katuas laiha kbiit haruka ha’u bá eskola, agora
ha’u ajuda sira halo toos no lori modo mai fa’an iha merkadu.” Koalia mai nune’e no haloot didi’ak
karón ba bote laran.
Ha’u nafatin nonook no
hirus iha ha’u nia laran. Bainhira to’o iha uma rai komesa nakaras Anato halai hasoru hodi dehan;
“Apá,
Abin husu ha’u ka lae, nu’usá nia la mai ho Apá.”
“Haree
took, bin Abia te’in saida, Apá hamlaha ohin iha sidade udan-boot Apá seidauk
han to’o agora.” Koko ko’alia buat seluk no lakohi hanoin saida mak ohin
loron akontese iha Ansa nia eskola.
Bainhira hakat tama bá
dapur ha’u haree Abia fila namas hela mostada metan iha tasu laran, tuur iha
ahi-matan hodi haneruk ahi.
“Apá
mai ona, Apá nu’usá bokon loos ne’e. Ha’u nono bee manas Apá hariis lai, orsida Apá
moras ona.” Ho oin paniku Abia hasai tasu husi ahi leten foti sanan nono
daudaun bee.
“
Ohin imi bá eskola ka lae.?” Ko’alia nune’e lima se daudaun ba ahi ne’ebé
lakan iha sanan okos.
“Ami
na’in-rua Anato bá, Apá ba hasoru duni Abin ka lae?”
“Ha’u hetan duni nia maibé
nia halo finje la koñese ha’u iha ema barak nia oin.” Hatán ba Abia ho oin-sériu.
Abia nein hatán ha’u nia
liafuan nia hakat mai hakuak ho matan-been.
“Abin
nu’usá halo loos ida-ne’e bá Apá. Nia telefone mai mak ha’u ko’alia ho nia, Apá
iha ne’e servisu mate an loos tanba nia, nia foin ba de’it sidade seidauk to’o
tinan nia hahú la koñese ona Apá.”
Bee iha ahi leten mós
nakali daudaun, Abia foti masa fakar bee manas no lori ba hariis-fatin. Anato
nafatin halimar ho karreta masa ne’ebé ha’u sosa iha China uma. Abia hirus
tebes ho Ansa nia hahalok, nia tuur lahakmatek liman iha hela de’it telefone.
Nia koko telefone Ansa maibé Ansa la hatán.
Bainhira han-kalan to’o
hotu-hotu nonook no laiha lian. Abia nafatin hatudu nia hirus. Udan no anin iha
kalan ne’e boot tebes hafalun tiha laran triste ne’e. Semana rua liu daudaun
Ansa hanesan la halo sala, nia nein telefone tuir husu ha’u hirus nia ka lae.
Finado mós besik ona, Abia
no Anato mós husu beibeik “Bin mai pasa
finado hamatuk ho ita ka lae.?” Ha’u nonook no la hatán ba lian mak husu
ne’e. Hanesan aman ha’u nafatin ho fuan boot perdua oan sira san tan nia inan husik
hela sira bainhira sei ki’ik. Ha’u lakohi tan de’it Ansa nia hahalok halo sira
na’in-tolu hirus malu.
Manu-fuik sira hananu iha
ai-leten hodi simu loron foun, fitun hahú lakon ida husi ha’u-nia haree. Hulan
ha’u nia karón ne’ebé nakonu ho modo-tahan. La’o neineik iha lurón ninin, balu
tutur bote no balu ho karosa ami la’o forma tuituir malu hanesan nehek.
Atoy husi dook apita ho
lian maka’as karik entre ami iha balu mak hakarak bá fa’an modo iha sidade.
Bainhira hetan ha’u ho oin-hamnasa nia hakbesik mai hodi dehan;
“Tiu, horisehik ha’u hasoru
Ansa. Nia husu tiu hirus nia karik.?”
“Nu’usá nia la telefone
ha’u, tansá nia husu tuirfali ó.”
ha’u hatán ho lian-hirus no lakohi Atoy hatene sah hahalok mak Ansa halo ona
mai ha’u.
“Ansa, hameno de’it karik
tiu iha osan ruma haruka bá nia lai.”
“Karik hetan nia haruka nia
mai lai. Ha’u la hirus finado mós besik ona, mai hamoos nia Mamá nia rate.”
Iha ema barak nia leet
hanoin ne’e nafatin ba hela de’it Ansa, karik nia arrepende ona ho saida mak
nia halo, maibé tansá nia la simu Abia nia telefone no la telefone hikas fali
mai. Ohin osan oituan iha ne’e nu’usá ha’u la haruka ba karik nia presiza loos
mak nia hameno mai ne’e.
Ha’u la’o hale'u merkadu
hodi buka tuir Atoy karik nia seidauk ba sidade ha’u bele fó tuir osan ruma bá
Ansa. Husi lurón ba lurón angguna sira-ne’ebé para iha lurón ninin ha’u la
haree hetan Atoy nia karreta. Ha’u rona husi kondutór seluk katak Atoy bá tiha
ona.
Fila uma ho laran-taridu.
Abia nafatin hatudu hirus bainhira ko’alia kona-ba Ansa. Kalan hira tuituir
malu ha’u mehi hela de’it Ana, labarik sira nia inan. Iha ha’u nia mehi Ana
hatudu oin buis mai ha’u no hakuak metin Ansa. Ha’u la hatene loos sah sinál
mak ne’e. Karik nia lakohi ha’u atu hirus beibeik Ansa.
Aban ka bairua nia la
telefone mai. Ha’u rasik mak se bá buka nia iha sidade. Hanesan aman ha’u
labele husik oan-feto ida la’o dook husi ha’u nia sorin. Dadeer ha’u rona Abia
ko’alia ho lian boot. Ha’u hafodak bainhira haree Ansa iha uma oin, nia nein
hatán Abia nia liafuan karik nia arrepende ona saida mak nia halo.
Bainhira haree hetan ha’u
nia halai mai hakuak hodi husu deskulpa. Abia nafatin hatudu hirus. Hakuak nia hodi
dehan;
“Ha’u
lahirus, maibé tansá mak ó bele husik ha’u hamriik iha udan laran hodi hein ó”
“Deskulpa Apá. Ha’u moe ho
ha’u-nia kolega sira tan Apá mai ha’u nia eskola lori karón. Ida ne’e mak halo
ha’u moe atu bá hasoru Apá.” Hatán
mai ho matan-been.
“Moe laiha, Apá mak haruka
tiha ó ba eskola, fó han ó, halo finje la haree biar Apá hamriik hela iha udan
laran.” Abia ho lian maka’as hirus nia bin.
“Apá la hirus, bainhira ó
mai ona Apá kontente ona haree ó. sah tan finado mós besik ona.”
Abia nafatin la simu saida
mak Ansa halo. Hanesan aman ha’u lakohi tan de’it buat laek ida halo oan sira
hirus malu. “imi nia inan laiha ona, imi
na’in tolu mak ha’u nia rikusoin. Ha’u lakohi tan de’it buat laek ida imi hirus
malu. Saida mak Ansa halo ona ne’e hanesan ezemplu ida ba imi na’in-rua Anato
labele banati tuir. Buat ida ne’ebé mak ha’u hakarak imi hatene katak ha’u
hadomi tebes imi na’in-tolu.”
Bainhira rona ko’alia hanesan
ne’e Ansa, Abia no Anato hakuak ha’u ho matan-been. Ansa mós promete se la halo
tan sala ne’ebé mak nia halo. Lokraik ne’e ami hotu ba Ana nia rate hamoos nia
rate hodi prepara han-kalan no hasai orasaun ba Aman Maromak no matebian sira.
Ha’u kontente bainhira sira
haree hadomi malu no simu ida-idak nia kuran hodi kompleta malu. Iha ha’u nia
nonook saudades hela Ana. Karik nia sei
iha haksolok ne’e kompletu liután.
“Apá
hanoin Amá karik.” Hamriik iha kotuk
ko’alia mai hodi halo ha’u hakfodak.
Ansa, Abia no Anato hamnasa
bainhira haree ha’u hakfodak. Anato ho hamnasa dehan “Apá ha’u hakarak hasai orasaun
ba Amá.” Antes han-kalan. Ansa halakan lilin iha ortoriu oin, Anato mak
dirije orasaun.
“Obrigada,
Jezús ita halo ami hamutuk fali iha kalan ne’e, Apá no bin Bia mós lahirus ona
bin Ansa, Jezús hakraik nafatin saúde di’ak ba Apá hodi tau matan fatin ami
na’in-tolu, labele halo ami hirus malu. Amin.”
Dili, loron-31 fulan-Maiu tinan-2017
Tidak ada komentar:
Posting Komentar